πρόφαση

πρόφαση
η / πρόφασις, -άσεως, ΝΜΑ
προβαλλόμενος, συνήθως ψευδής, λόγος, πλαστή δικαιολογία, πρόσχημα (α. «με πρόφαση την αρρώστια τής μητέρας του απουσιάζει συνεχώς» β. «πρόφασις ἰδίης ἀβουλίης», Δημόκρ.)
νεοελλ.
1. το πρώτο στάδιο μίτωσης τής κυτταρικής διαίρεσης, το οποίο ακολουθείται από τη μετάφαση
2. φρ. «προφάσεις εν αμαρτίαις» — προσχήματα που προβάλλονται για δικαιολόγηση μιας πράξης ή παράλειψης
αρχ.
1. δικαιολογία (α. «ἐπὶ μεγάλῃ καὶ ἐπὶ βραχείᾳ ὁμοίως προφάσει» — είτε η δικαιολογία είναι σπουδαία είτε είναι ασήμαντη, Θουκ.
β. «τῆς αἰτίας τὴν πρόφασιν» — τη βάση τής κατηγορίας, Λυσ.)
2. η αληθινή, η βαθύτερη αιτία (α. «οὔτ εὐνῆς πρόφασιν κεχρημένος οὔτε τευ ἄλλου», Ομ. Ιλ.
β. «ἀληθεστάτην πρόφασιν ἀφανεστάτην δὲ λόγῳ», Θουκ.)
3. (ως ιατρ. όρος) εξωτερική, ερεθιστική αιτία
4. ευκαιρία («ἐπὶ τῇ προφάσει τῆς ἐμαυτοῡ ἀρχῆς», πάπ.)
5. προειδοποίηση, προειδοποιητικό σημείο («τοὺς δὲ ἄλλους ἀπ' οὐδεμιᾱς προφάσεως ἀλλ' ἐξαίφνης... τῆς κεφαλῆς θέρμαι... ἐλάμβανε», Θουκ.)
6. πειθώ, πειστικότητα
7. πρόλογος
8. (η δοτ. εν. ως επίρρ.) προφάσει
για επίδειξη, προς το θεαθήναι («οἱ κατεσθίοντες τὰς οἰκίας τῶν χηρῶν καὶ προφάσει μακρὰ προσευχόμενοι», ΚΔ)
9. φρ. α) «πρόφασιν δίδωμι» — παρέχω αφορμή («οὐκ ἐνδώσομεν πρόφασιν οὐδενι κακῷ γενέσθαι», Θουκ.)
β) «πρόφασιν προτείνω [προΐσχομαι ή τίθημι ή παρέχω]» — προβάλλω ως δικαιολογία («πρόφασιν τήν Παυσανίεω ὕβριν προϊσχόμενοι», Ηρόδ.)
γ) «προφάσεις ἕλκω» — επιμένω να προφασίζομαι
δ) «πρόφασιν φάσκω» — βρίσκω την ευκαιρία να πω.
[ΕΤΥΜΟΛ. < προφαίνω (πρβλ. από-φασις). Η λ. πρόφασις με σημ. «εξωτερική, εμφανής αιτία, προειδοποιητικό σημείο» αλλά και «πρόσχημα, πλαστή δικαιολογία» εμφανίζει τη διπλή σημ. τής ρίζας *bh(e)ә2- «δηλώνω, λάμπω» και «εξηγώ, μιλώ» τών ρ. φαίνω* και φημί*].

Dictionary of Greek. 2013.

Игры ⚽ Поможем написать реферат

Look at other dictionaries:

  • πρόφαση — η ψεύτικη, πλαστή δικαιολογία, πρόσχημα: Αρνήθηκε την εξόφληση του χρέους του με την πρόφαση ότι δεν τηρήθηκε η συμφωνία …   Νέο ερμηνευτικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας (Новый толковании словарь современного греческого)

  • αφορμή — η (AM ἀφορμή) 1. ό,τι προσφέρει δικαιολογία για μια ενέργεια, πράξη ή κατάσταση, το κίνητρο, το ελατήριο 2. αιτία, ευκαιρία 3. δικαιολογία, πρόφαση 4. αιτία μιας αρρώστιας μσν. 1. τρόπος, δυνατότητα 2. μομφή, κατηγορία 3. αμηχανία, τρέλα αρχ. 1.… …   Dictionary of Greek

  • κίνα — Επίσημη ονομασία: Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας Έκταση: 9.596.960 τ. χλμ. Πληθυσμός: 1.284.303.705 κάτ. (2002) Πρωτεύουσα: Πεκίνο ή Μπεϊτζίνγκ (6.619.000 κάτ. το 2003)Κράτος της ανατολικής Ασίας. Συνορεύει στα Β με τη Μογγολία και τη Ρωσία, στα ΒΑ… …   Dictionary of Greek

  • προχάνη — και δωρ. τ. προχάνα, ἡ, Α πρόφαση. [ΕΤΥΜΟΛ. Αρχαϊκός διαλεκτικός τ. αβέβαιης ετυμολ. Κατά μία άποψη, η λ. παράγεται από ένα ρ. προχαίνω με σημ. «προφασίζομαι», το οποίο, όμως, δεν μαρτυρείται πουθενά. Κατ άλλη άποψη, περισσότερο πιθανή, η λ.… …   Dictionary of Greek

  • πρόσχημα — το, ΝΜΑ [προέχω] πρόφαση, δικαιολογία (α. «με πρόσχημα την ανεργία κλέβει συνεχώς» β. «πατήρ... σοὶ πρόσχημ ἀεὶ ὡς ἐξ ἐμοῡ τέθνηκεν», Σοφ.) νεοελλ. φρ. α) «τηρώ τα προσχήματα» ή «κρατώ τα προσχήματα» υποκρίνομαι με πειστικό τρόπο, φροντίζω να μην …   Dictionary of Greek

  • σκήψις — Αρχαία πόλη της Τρωάδας, στη Μυσία της Μ. Ασίας. Ιδρύθηκε από τους Τρώες και κατά τους ιστορικούς χρόνους κατοικήθηκε από Μιλήσιους άποικους. Οι κάτοικοι της μεταφέρθηκαν από τον Αντίγονο στην Αλεξάνδρεια αλλά αργότερα με την άδεια του Λυσίμαχου… …   Dictionary of Greek

  • Ζιμπάμπουε — Επίσημη ονομασία: Δημοκρατία της Ζιμπάμπουε Παλαιότερη ονομασία: Ροδεσία Έκταση: 390.759 τ. χλμ Πληθυσμός: 11.376.676 κάτ. (2002) Πρωτεύουσα: Χαράρε (1.864.000 κάτ. το 2002)Κράτος της νοτιοκεντρικής Αφρικής. Συνορεύει στα Α και στα ΒΑ με τη… …   Dictionary of Greek

  • Αίγυπτος — I Κράτος της βορειοανατολικής Αφρικής και (σε μικρό μέρος) της δυτικής Ασίας.Συνορεύει στα Δ με τη Λιβύη, στα Ν με το Σουδάν και στα ΒΑ με το Ισραήλ, ενώ βρέχεται στα Β από τη Μεσόγειο θάλασσα και στα Α από την Ερυθρά θάλασσα.Η Α. (αλ… …   Dictionary of Greek

  • Προκρούστης — (procrustes). Είδος κολεόπτερου, νυχτόβιου και αδηφάγου, με μαύρο χρώμα. Ανήκει στην οικογένεια των καραβιδών και ζει κάτω από πέτρες και κορμούς δέντρων. Ο π. αναζητάει την τροφή του τη νύχτα, κυρίως στα αμπέλια, όπου εξοντώνει τα σαλιγκάρια. Οι …   Dictionary of Greek

  • Σύρος — Νησί των Κυκλάδων, στο κέντρο περίπου του συμπλέγματος, Δ της Δήλου και της Μυκόνου και ΝΔ της Τήνου. Με έκταση 83,6 τ. χλμ. είναι το πιο πυκνοκατοικημένο νησί της Ελλάδας, το εντέκατο σε έκταση του νομού Κυκλάδων, με το πέμπτο όμως και πλέον του …   Dictionary of Greek

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”